عزت نفس چیست؟

حس ارزشمندی شخصی 

داشتنِ عزت نفس سالم به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید به هدفهایتان برسید، چون به راحتی می‌توانید دانسته‌هایتان را به عمل تبدیل کنید و آنچه در ذهنتان دارید را در زندگی واقعی پیاده‌سازی کنید.
 

عزت نفس در حقیقت احساس کلی نسبت به ارزش و ارزشمندی شخصی خودتان است. دقیقا شبیه به احترام به خود، عزت نفس نیز میزان اعتماد خودتان به توانمندیها و نگرهایشان را نشان می‌دهد.

برخورداری از عزت نفس سالم می‌تواند بر روی انگیزه‌مندی، و نیک زیستی روانی و کیفیت کلی زندگی تاثیر بگذارد. با این حال، داشتنِ عزت نفس بیش از اندازه و یا کمتر از حد نیز می‌تواند مشکل‌ساز شود. اگر درک درستی از عزت نفستان داشته باشید، آنگاه می‌توانید به خودتان به شیوه‌ای درست و دقیق کمک کنید.

عوامل اصلی عزت نفس عبارتند از:

• اعتماد به نفس
• احساس امنیت
• هویت
• حس تعلق خاطر
• احساس شایستگی

لغت‌های دیگری نیز مانند احساس ارزشمندی، احترام به خود، و غیره نیز به جای عزت نفس استفاده می‌شوند.

میزان عزت نفس در دوران کودکی کمترین میزان ممکن است و در طول دوران بلوغ افزایش پیدا می‌کند تا اینکه در نهایت در دوران بزرگسالی (جوانی) به میزان با ثباتی دست پیدا می‌کند. از نظر ثبات می‌توانیم عزت نفس را مانند صفت‌های شخصیتی در نظر بگیریم.
چرا عزت نفس مهم است؟

عزت نفس بر روی فرایند تصمیم‌گیری، روابط، سلامت هیجانی، و به طور کلی نیک‌زیستی‌تان تاثیر می‌گذارد. علاوه براین عزت نفس روی انگیزه نیز به این شکل تاثیر می‌گذارد که انسان‌هایی که خودشان را افرادی توانمند می‌دانند و به آنچه به صورت بالقوه دارند آگاهی دارند، راحت‌تر به سمت چالش‌های زندگی حرکت می‌کنند.

چهار خصوصیت عزت نفس سالم عبارتست از:

• درک دقیق و درست از مهارتها
• توانایی نگهداری روابط سالم با دیگران که در اثر داشتن رابطه خوب با خود فرد ایجاد می‌شود.
• داشتن انتظارات واقع‌بینانه و مناسب
• داشتن درک درستی از نیازها و توانایی ابراز آنها نیاز 

افراد به عزت نفس پایین نسبت به توانایی خودشان اطمینان کافی ندارند و همین مطلب باعث می‌شود تا در تصمیم‌گیری‌های مختلف دچار اشکال شوند. چنین افرادی ممکن است انگیزه کافی برای رسیدن به چیزهایی که در زندگی می‌خواهند را نداشته باشند، چون عقیده دارند نمی‌توانند به هدف‌هایشان در زندگی برسند. افراد به عزت نفس پایین ممکن است در روابطشان و در ابراز نیازهایشان مشکل داشته باشند و از طرفی اعتماد به نفس پایینی از خودشان نشان دهند و خودشان را افرادی غیر ارزشمند و دوست نداشتنی بدانند. 

انسان‌های با عزت نفس بیش از اندازه بالا در ارزیابی مهارت‌هایشان دچار بزرگ‌بینی می‌شوند و ممکن است احساس کنند که مستحق موفقیت و پیشرفت هستند، بدون اینکه حتی واقعا چنین توانایی داشته باشند. چنین افرادی ممکن است در روابطشان مشکل پیدا کنند و از یپشرفت کردن خودشان را محروم کنند به این دلیل که خودشان را کامل و بی‌نقص می‌بینند.

عواملی که بر عزت نفس تاثیر می‌گذارند

عوالم بسیاری هستند که می‌توانند بر عزت نفس تاثیر بگذارند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• سن
• ناتوانایی‌های جسمی
• ارث
• بیماریها
• توانایی‌های بدنی
• جایگاه اجتماعی/ اقتصادی
• الگو‌های فکری

نژاد‌پرستی و تبعیض‌های نژادی نیز می‌تواند اثری منفی روی عزت نفس داشته باشد. علاوه بر این، عوالم موروثی که بر روی شکل‌گیری شخصیت فرد تاثیر می‌گذارند نیز می‌توانند در عزت نفس فرد نقش بازی کنند، ولی تجربه‌های زندگی به طور کلی مهم‌ترین عامل تاثیر‌گذار بر روی عزت نفس شناخته می‌شوند.

معمولا آنچه باعث ایجاد اساس و بنیان عزت نفس می‌شود تجربه‌های فردی است. مثلا، عزت نفس پایین را می‌توانیم ماحصل ارزیابی انتقاد‌گرانه و منفی خانواده و دوستان و خود فرد بدانیم. افرادی که به قول کارل راجرز توجه بی قید شرط دریافت می‌کنند احتمال بسیار بالایی دارد که عزت نفس بالایی نیز داشته باشند.

عزت نفس سالم

روش‌‌های ساده و بی دردسری وجود دارند که با آن روشها می‌توانیم سلامت عزت نفس را تشخیص دهیم. اگر دارای چنین ویژگی‌هایی هستید، احتمالا عزت نفس سالمی دارید:

• از تمرکز کردن بر روی تجربه‌های منفی گذشته دوری می‌کنید.
• باور دارید که با بقیه یکسان هستید، نه بهترید و نه بدترید.
• نیازهایتان را ابراز می‌کنید
• احساس اعتماد به نفس دارید
• نگاه کلی مثبتی نسبت به زندگی دارید
• وقتی که لازم است و دوست دارید " نه " می‌گویید
• توانمندی‌ها و نقاط ضعفتان را خیلی خوب می‌‌دانید و آنها را می‌پذیرید.

داشتنِ عزت نفس سالم به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید به هدفهایتان برسید، چون به راحتی می‌توانید دانسته‌هایتان را به عمل تبدیل کنید و آنچه در ذهنتان دارید را در زندگی واقعی پیاده‌سازی کنید. علاوه براین، وقتی عزت نفس سالمی دارید، می‌توانید حد و مرزهای سالم و درستی را در روابطتتان ترسیم کنید و سلامت روابطتتان با خودتان و دیگران را حفظ کنید.

عزت نفس پایین 

عزت نفس پایین خودش را به شکلهای مختلفی نشان می‌دهد. اگر نشانه‌های زیر را دارید، احتمالا عزت نفس پایینی دارید:

• باور دارید که دیگران بهتر از شما هستند
• به سختی نیازهایتان را ابراز می‌کنید
• بر روی نقطه ضعفهایتان بیشتر تمرکز می‌کنید
• مدت زمان زیادی را با احساس‌های شک، ترس و نگرانی دست و پنجه نرم می‌کنید.
• نگرش کلی منفی نسبت به زندگی دارید و احساس می‌کنید کنترل چندانی بر زندگی ندارید.
• ترس شدید از شکست دارید
• در پذیرفتن بازخوردهای مثبت مشکل دارید و آنها را به سختی قبول می‌کنید.
• در تعیین حد و مرزهایتان مشکل دارید و نه گفتن برایتان کار سختی است.
• نیازهای دیگران را نسبت به نیازهای خودتان در اولویت قرار می‌دهید.

عزت نفس پایین می‌تواند زمینه‌ساز بروز اختلال‌های روانی زیادی مانند، اختلال‌های اضطرابی، و افسردگی شود. فردی که عزت نفس پایین دارد برایش سخت است که به دنبال اهداف زندگی‌‌اش بدود و روابط سالمی را در زندگی‌اش به وجود بیاورد. داشتنِ عزت نفس پایین می‌تواند به شکلی جدی بر روی کیفیت زندگی تاثیر بگذارد و حتی در بدترین شرایط فرد را به سمت داشتنِ افکار خودکشی سوق دهد.

عزت نفس بیش از اندازه

عزت نفس بیش از اندازه با وجود تفاوتهای بسیار اساسی‌ای که با هم دارند ولی معمولا با برچسب خودشیفتگی شناخته می‌شود. افراد خودشیفته ممکن است در وجودشان عزت نفس بالایی را نشان دهند، ولی مسئله  اصلی در عزت نفس آنها عدم ثبات آن است که گاهی بر اساس شرایط مختلف بالا و گاهی پایین است. افراد که عزت نفس بیش از اندازه بالا دارند ممکن است دارای خصوصیت‌های زیر باشند:

• ممکن است درگیر بی‌نقص بودن باشند.
• ممکن است همیشه بر روی اینکه ثابت کنند حق با آنهاست، تمرکز کنند.
• ممکن است باور داشته باشند که نمی‌توانند شکست بخورند.
• ممکن است باور داشته باشند که هیچ کس بهتر از آنها نیست و بهترین مهارتها را دارند.
• ممکن است ایده‌های بزرگ بینانه داشته باشند.
• ممکن است در تخمین مهارتها و توانایی‌هایشان اغراق کنند.

لینک مقاله:
https://www.verywellmind.com/what-is-self-esteem-2795868