یادگیری مهارتهای اجتماعی یکی از مهم‌ترین قسمت‌های تحول کودکان است. مهارتهای خوب اجتماعی به کودک کمک می‌کند تا با دیگران تعامل‌های مثبتی داشته باشد و بتواند از نیازها، خواسته‌ها و احساس‌هایش به شکل موثری صحبت کند. علاوه بر این، آنچه باید بدانیم اینست که منفعت‌های برخورداری از چنین مهارت‌هایی به داشتن ارتباط‌های اجتماعی موثر ختم نمی‌شود. مثلا پژوهشی نشان می‌دهد که برخوردار بودن از مهارتهای اجتماعی، ممکن است باعث کاهش تنش و استرس کودکان در محیط مهد‌کودک شود.
3. گوش کردن
گوش کردن فقط ساکت بودن نیست- بلکه به معنی جذب حداکثر چیزهایی است که طرف مقابل می‌گوید. گوش کردن یکی از عنصرهای ضروری ارتباط سالم است. قسمت بیشتر یادگیری کودک در مدرسه وابسته به توانایی خوب گوش دادن کودک به چیزهایی است که معلم می‌گوید.
متوجه شدن چیزهایی که گفته می‌شود، یادداشت کردن و فکر کردن به چیزهایی که گفته شد، وقتی کودک به مقاطع بالاتری تحصیلی می‌رسد، اهمیت فراوان‌تری پیدا می‌کند. ایجاد کردن فرصت‌های فراوان برای تمرین کردن مهارت گوش دادن، باعث بهبود و تقویت این مهارت در کودک خواهدشد.
گوش دادن عامل مهمی در پرورش همدلی نیز هست. کودک در صورتی که نتواند در ابتدا خوب به چیزی که طرف مقابلش می‌گوید، گوش کند، توانایی نشان دادن مهربانی و شفقت و پیشنهاد کمک کردن را نخواهد داشت.
برای کودک بسیار ضروری است که همینطور که رشد می‌کند، یاد بگیرد چطور به حرف مدیرش گوش کند، به حرف شریک عاطفی‌اش گوش کند، و یا به دوستش گوش کند. برای یاد گرفتن این مهارت شاید ضرورت داشته باشد تا در عصر دیجیتال و تکنولوژی مهارتهای دیگری را نیز کودک یاد بگیرد. از همان سنین کودکی به کودک تاکید کنید، زمانی که زمان مکالمه با فرد دیگر به هیچ عنوان از تلفن همراه استفاده نمی‌کنیم.
چطورتمرین کنیم؟
وقتی کتابی برای کودکتان می‌خوانید، گاهی توقف کنید و در مورد اینکه چه چیزی خواندید از او سئوال بپرسید. صبر کنید و بگویید: " تا اینجا بگو ببینم از قصه چی یادت مونده؟"
کمکشان کنید تا جاهایی را که یادشان رفته است بتوانند به یاد بیاورند و تشویقشان کنید تا همینطور که ادامه کتاب را می‌خوانید، خوب گوش کنند. وقتی دیگران در حال صحبت کردن هستند، اجازه ندهید حرف دیگران را قطع کنند.
4. پیروی کردن از دستورها
کودکانی که برای پیروی کردن از دستورها و راهنمایی‌هایی که بهشان می‌شود، چالش دارند، با پیامدهای زیادی روبرو خواهند بود. از انجام دادن دوباره کارها گرفته تا به واسطه رفتارهای نامناسب به دردسر افتادن، عدم پیروی از دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌ها می‌تواند مشکل بزرگی باشد.
چه به کودکتان راهنمایی کنید، اتاقش را مرتب کند و یا به او راهنمایی کنید، مهارت فوتبالش را تقویت کند، برای کودک بسیار مهم است که بتواند از این راهنمایی‌ها استفاده کند و از آنها پیروی کند.
قبل از اینکه از کودکتان انتظار داشته باشید تا از راهنمایی‌ها و دستورهایتان پیروی کند، ضروری است که خودتان شیوه درست راهنمایی کردن را یاد بگیرید. برای خوب راهنمایی کردن و اجتناب از اشتباه، از این راهکار استفاده کنید:
- در هر زمان فقط یک یک چیز از کودک بخواهید. به جای اینکه بگویید: "کفشهایت را بردار، کتاب‌هایت را در کتابخوانه بگذار و دستهایت را بشور." صبر کنید تا ابتدا کفشهایش را بردارد و سپس خواسته بعدی‌تان را بیان کنید.
- از مطرح کردن خواسته‌تان به صورت سئوالی، خودداری کنید. درخواست کردن به این شکل: " میشه اسباب‌بازی‌هات را از روی زمین برداری؟ "، می‌تواند چنین برداشتی را در ذهن کودک ایجاد کند که می‌تواند نه بگوید. وقتی خواسته‌ای را مطرح کردید، از کودک بخواهیدتا آنرا برایتان تکرار کند، بپرسید: " چه کاری قرار بود انجام بدی؟" و صبر کنید تا چیزی که از شما شنیدند را برایتان بازگو کنند.
- به یاد داشته باشید، اشتباه کردن بسیار طبیعی است. برای کودکان بسیارطبیعی است که حواسشان پرت شود، تکانشی رفتار کنند، و یا کاری که قرار بوده انجام دهند را فراموش کنند. به هر اشتباهی به چشم فرصتی برای بهبود مهارتهایشان نگاه کنید.
چطورتمرین کنیم؟
کودک را وقتی به خواسته‌هایتان توجه می‌کند، با گفتن چنین چیزی تحسین کنید: "از اینکه با اولین بار تذکر دادن تلویزیون را خاموش کردی، ازت ممنوم."
اگر کودکتان برای انجام خواسته‌هایتان و دستورهایی که به او می‌دهید، مشکل داشت، به آنها فرصت بدهید و کارها و خواسته‌های کوچک و جزئی مطرح کنید، مثل: " میشه کتاب رو به من بدی"، بابت این کار آنها را تحسین کنید.
5. احترام به فضای شخصی
برخی از بچه‌ها از نزدیک صحبت می‌کنند. برخی دیگر بدون توجه به اینکه دیگران چه احساسی دارند، توی بغل دیگری می‌پرند و اصلا توجهی به اینکه طرف مقابل ممکن است ناراحت شود، نمی‌کنند. بسیار مهم است که به کودکان یاد بدهیم، چطور به فضای شخصی دیگران احترام بگذارند.
داخل خانه قوانینی بگذارید تا کودک تشویق شود به فضای شخصی دیگران احترام بگذارد. " وقتی دری بسته است، در بزند." یکی از این قوانین می‌تواند باشد.
اگر کودکتان چیزی را که دست دیگری بود، از دستش قاپید، یا وقتی صبرش لبریز شد شروع به هل دادن دیگران کرد، پیامدهای مشخصی برای این کارها مشخص کنید. اگر بیش از اندازه در حین صحبت کردن به دیگران نزدیک ایستاده بود، به عنوان یک فرصت آموزشی به آن نگاه کنید و او احترام به فضای شخصی دیگران را یاد بدهید.
کودکتان را به کناری بکشید و در مورد مشکلات عدم رعایت احترام به فضای شخصی دیگران با او صحبت کنید. با افزایش سن، می‌توانید در مورد مفهوم حد و مرز با آنها صحبت کنید – هم وضع کردن حد و مرز برای خودشان، و هم احترام گذاشتن به حد و مرزهای دیگران.
چطورتمرین کنیم؟
به کودکتان یاد بدهید که در حین صحبت با دیگران باید تقریبا به اندازه یک قد بازو فاصله داشته باشد. وقتی درصفی می‌ایستند، در مورد اینکه چقدر باید با نفر جلویی خودشان فاصله داشته باشند با آنها صحبت کنید و تاکید کنید که حواسشان به دستشان باشد. شاید لازم باشد چندین سناریوی مختلف را برایش بازی کنید تا کودک بتواند به درستی مفهوم احترام به حریم شخصی دیگران را یاد بگیرد.
6. برقراری تماس چشمی
برقراری و حفظ تماس چشمی بخش مهمی از ارتباطات است. برخی از کودکان برایشان سخت است که در حین صحبت کردن با دیگری تماس چشمی برقرار کنند. چه کودکتان خجالتی باشد و ترجیح بدهد به زمین خیره شود یا خودش را درگیر کار دیگری کند تا به طرف مقابل نگاه نکند، می‌بایست به اهمیت برقراری تماس چشمی تاکید کنید.
اگر کودکتان در برقراری تماس چشمی مشکل داشت، فقط به اهمیت موضوع اشاره کنید. به شکلی آرام بگویید: " وقتی کسی با تو صحبت می‌کند، باید کجا را نگاه کنی؟". به یاد داشته باشید که اصلا نمی‌خواهیم به کودکی که خجالتی است، اضطراب بیشتر هم وارد کنیم. و وقتی کودکتان به دیگری در حین صحبت کردن نگاه کرد و تماس چشمی برقرار کرد، او را تحسین و تشویق کنید.
چطورتمرین کنیم؟
به فرزندتان نشان دهید وقتی با کسی صحبت کند و او تماس چشمی برقرار نمی‌کند، احتمالا چه احساسی خواهید داشت:
• از او بخواهید برایتان داستانی تعریف کند، و وقتی او در حال تعریف کردن داستانش بود، به زمین خیره شوید، چشم‌هایتان را ببندید و یا به هر جایی دوست داشتید نگاه کنید، مگر به او.
• دوباره از او بخواهید داستانی تعریف کنید، و اینبار به شکل مناسبی با او تماس چشمی برقرار کنید.
• در مورد اینکه در این دو وضعیت متفاوت، چه احساسی داشت صحبت کنید.
7. رفتار مودبانه
گفتن کلمه‌هایی مثل متشکرم، لطفا و به جا آوردن آداب سر سفره می‌تواند به کودک کمک کند تا توجه بسیار مناسبی در خصوص رفتارهای مناسبی دریافت کند. معلم‌ها، والدین و دیگر کودکان به کودک مودب احترام می‌گذارند.
البته که گاهی یاد دادن رفتار مودبانه می‌تواند مانند بالا رفتن از یک صخره، سخت باشد. از داد زدن سر سفره، تا برخورد غیر محترمانه، برای همه کودکان پیش می‌آید که گاهی اوقات رفتار مودبانه را فراموش کنند. ولی بسیار مهم است که به کودکتان توضیح دهید رفتار مودبانه را یادآوری کنید– به خصوص وقتی در خانه دیگران و یا در مدرسه هستند.
چطورتمرین کنیم؟
خودتان نمونه خوبی برای رفتار مودبانه باشید. به طور مرتب به کودک بگویید: " بله لطفا" " خیر متشکرم"
از اینکه در تعامل با دیگران به شکلی مودبانه رفتار کنید، مطمئن شوید. وقتی کودک رفتار مودبانه را فراموش کرد، به او یادآوری کنید و به خاطر به کار بردن رفتارهای مودبانه او را تحسین کنید.
لینک مقاله
https://www.verywellfamily.com/seven-social-skills-for-kids-4589865#toc-following-directions